Η 8η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού και ως τέτοια δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί σημείο αναφοράς για το Ίδρυμα Βασιλείου Τσίγκου που θεωρεί την παιδεία και την εκπαίδευση ως υπ’ αριθμόν ένα σκοπό κάθε οργανωμένης κοινωνίας που επιθυμεί τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των μετεχόντων σε αυτή.
Θα μπορούσαν να πολλά να γραφούν για την πορεία επίτευξης του στόχου της εξάλειψης του αναλφαβητισμού στον κόσμο και στην Ελλάδα, το σημείο που σήμερα βρισκόμαστε ως ελληνική κοινωνία, τις ορθές ή λάθος πρακτικές που εφαρμόζονται και τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα.
Στις μέρες μας όμως, διεξάγεται ένας άτυπος δημόσιος μονόλογος για τη σύνδεση της αγοράς με την εκπαίδευση, για τη σχέση ιδίως δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τις δεξιότητες που αυτή προσφέρει στους αποφοίτους της προκειμένου αυτοί με τη σειρά τους να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην οικονομία.
Σε ένα κόσμος επομένως που έμαθε να επιβιώνει ανάποδα όπως θα έλεγε ο Γκαλεάνο, επικρατεί στην Ελλάδα ως αίτημα η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά με την ανορθολογική έννοια της προσαρμογής της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς. Ειδικά όμως όταν μιλάμε για την Ελλάδα της διαλυμένης ή απαρχαιωμένης παραγωγικής βάσης, της μονοκαλλιέργειας σε πολλά επίπεδα του τουρισμού, της απούσας επαγγελματικής εκπαίδευσης και των μοντέλων παραγωγής ξεπερασμένων σε τι ακριβώς συνίσταται το αίτημα και τι προτάσσει ως αντίτιμο;
Με μια απλή επισκόπηση των δεξιοτήτων που έχουν οι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας τις τελευταίες δεκαετίες και λαμβάνοντας υπόψη μας κυρίως το μεγάλο βαθμό απορρόφησης αυτών των νέων επιστημόνων στην παγκόσμια οικονομία αντιλαμβανόμαστε ότι το πρόβλημα δεν είναι οι γνώσεις και οι δυνατότητες που έχουν αυτοί οι νέοι ή όχι και τόσο νέοι πια εργαζόμενοι να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της ραγδαία εξελισσόμενης τεχνολογίας, των νέων επιχειρηματικών πρακτικών, των μετασχηματισμών που πραγματοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Εάν αυτό ήταν το πρόβλημα δεν θα υπήρχε το φαινόμενο brain drain διότι πολύ απλά όλοι αυτοί οι «μη χρήσιμοι» για την ελληνική οικονομία δεν θα ήταν χρήσιμοι ούτε στις περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομικά και τεχνολογικά αγορές του εξωτερικού, εντός και εκτός Ευρώπης.
Αντίθετα, όσοι τελικά τολμούν να δοκιμάσουν την τύχη τους εκτός Ελλάδος φαίνεται να μετατρέπονται σε πολύτιμα asset στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς άλλων χωρών ακόμα και όταν δεν διαθέτουν την κατάλληλη επαγγελματική εμπειρία. Επομένως η όλη συζήτηση κατά τη γνώμη μας δεν μπορεί να αφορά το μετασχηματισμό των δομών εκπαίδευσης κατά τρόπο που να χειραγωγείται από τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς αλλά ο αναγκαίος μετασχηματισμός των ελληνικών επιχειρήσεων κατά τρόπο που αυτές να αντιλαμβάνονται και να αξιοποιούν τις δεξιότητες που ήδη προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Άλλωστε στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια, οι διδάσκοντες είναι σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ενήμεροι και γνώστες των εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο από ότι είναι και οι μεγαλύτερες των ελληνικών εταιριών. Οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων είναι αναγκαίο να ενταχθούν στην ελληνική παραγωγική διαδικασία όχι όμως για να μάθουν τη δουλειά στο πεδίο αλλά για να μετασχηματίσουν στην πράξη την ελληνική επιχειρηματικότητα και να διαμορφώσουν τις βάσεις για την ορθολογική και ενδεδειγμένη παραγωγική συγκρότηση της χώρας.
Το πρόβλημα βέβαια γίνεται ακόμα μεγαλύτερο λόγω μιας άτυπης πρακτικά πολιτικής συμφωνίας ότι το πρόβλημα έγκειται στα πανεπιστήμια και η λύση είναι η αγορά, τη στιγμή που το πρόβλημα είναι η αγορά και η λύση τα πανεπιστήμια. Βέβαια η αναγνώριση του προβλήματος και η προώθηση ορθολογικών λύσεων απαιτεί ένα κόστος που σε μια υγιή κοινωνία θα αναλάμβαναν από κοινού η πολιτεία και οι επιχειρήσεις ώστε να δίνονται ανταγωνιστικές ανταμοιβές, προοπτικές και η εργασία να αποτελεί πράγματι στοιχείο απελευθέρωσης της κοινωνίας και ολοκλήρωσης της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Δυστυχώς όμως στη χώρα μας και όχι μόνο, οι αρχές και τα διδάγματα του Διαφωτισμού φαίνεται να υποχωρούν διαρκώς επιτρέποντας την παλινόρθωση της λογικής του Μεσαίωνα και της φεουδαρχίας.
Εν κατακλείδι, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού θα θέλαμε να περάσουμε ένα μήνυμα ότι ειδικά η Ελλάδα, πάσχει από μία νέα μορφή «εγγράμματου αναλφαβητισμού» που διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, βαφτίζει την αποτυχία επιτυχία και το πρόβλημα λύση. Μια ασθένεια που είναι εξόχως μεταδοτική και διέπει οριζόντια την πολιτική και οικονομική εξουσία του τόπου.